Europees onderzoek naar de impact van digitalisering op het lezen toont aan dat papier nog steeds de voorkeur heeft als leesmedium voor langere individuele teksten. De onderzoekers hebben in de ‘Verklaring van Stavanger’ hun bevindingen en aanbevelingen gebundeld.
‘Evolution of Reading in the Age of Digitisation‘ (E-READ) is een Europees onderzoeksinitiatief dat bijna 200 wetenschappers van lezen, publiceren en lezen uit heel Europa samenbrengt. Ze zijn zeker niet tegen digitale technologie: “Papier en schermen bieden elk hun eigen manier om teksten te lezen. In de huidige hybride leesomgeving van papier en schermen zullen we de beste manieren moeten vinden om de voordelen van zowel papieren als digitale technologieën te benutten voor verschillende doeleinden en leeftijdsgroepen.”
Beter te onthouden
De wetenschappers concluderen na vier jaar onderzoek dat papier de beste ondersteuning biedt voor het lezen van lange informatieve teksten: “Met name wanneer wordt gelezen voor een dieper begrip en met het doel het gelezene beter te onthouden. Het lezen van lange teksten is van onschatbare waarde voor een aantal cognitieve prestaties, zoals concentratie en het vergroten van woordenschat en geheugen. Het is dus belangrijk dat we het lezen van lange teksten behouden en bevorderen als één van onze leesmodussen. Gezien het groeiende schermgebruik, zal een urgente uitdaging daarnaast zijn om manieren te ontdekken waarop het diep lezen van lange teksten in een schermomgeving wordt vergemakkelijkt.”
Aanbevelingen
Een greep uit de aanbevelingen uit het eindrapport:
• Er moet systematisch en zorgvuldig empirisch onderzoek worden uitgevoerd naar de omstandigheden waaronder leren en begripsvermogen worden versterkt – en van de omstandigheden waaronder deze worden gehinderd – in zowel papieren als digitale omgevingen.
• Studenten moeten strategieën worden aangeleerd waarmee zij diep lezen en hoog-niveau leesprocessen op digitale apparaten leren beheersen. Daarnaast blijft het belangrijk dat scholen en schoolbibliotheken studenten blijven motiveren om papieren boeken te lezen en daar ook tijd voor vrij maken in het curriculum.
• Leraren, docenten en andere onderwijskundigen moeten erop worden gewezen dat snelle en niet goed gemotiveerde vervanging van gedrukte tekst, papier en potloden door digitale technologieën in het lager onderwijs niet neutraal is. Tenzij ze vergezeld gaan met zorgvuldig ontwikkelde digitale leermiddelen en leerstrategieën,kunnen ze negatieve effecten hebben op de ontwikkeling van begrijpend lezen en kritisch denkvermogen bij kinderen.